|
نوشته زیر با عنوان # برای شهرم خرم آباد # در مسابقه مقاله نویسی با موضوع دید مثبت به شهر خرم آباد بدون ذکر مقام اول توسط هیئات داوران پنجم شد . **برای شهرم خرم آباد**
دوره پیش از تاریخ شهری که امروزه خرم آباد نامیده میشود از نخستین سکونت گاه های مردم ایران به شمار می رود. غارهای دره خرم آباد از جمله غارهای یافته ،پاسنگر ،کنجی،گراجنه و اشکفت قمری حاوی آثار زندگی انسان غار نشین در دوره های موسترین،بارادوستی و زارزی است. بنا بر تاریخ گذاری ها از راه آزمایش رادیو کربن در غار کنجی (در دره خرم آباد) قدمت آثار از 40 الی 50 هزار سال تخمین زده شده.به گفته دکتر فرانک هول استاد دانشگاه رایس آمریکا و آقای فلانری که در سالهای 1342 الی 1343 تحقیق در مورد دوره پیش از تاریخ در جنوب غربی ایرن را به عهده داشتند و نتیجه منتشر شده همین تحقیق که در سال 1967 در آمریکا منتشر شد ذکر شده :دره خرم آباد دارای چشمه های آب خنک و تعدادی غار است ، به فشردگی این دره را مرکز تحقیقات مربوط به دوره پالئولتیک میانه (دیرینه سنگی ) قرار دهیم . تا کنون ما هفده محل اقامتگاههای انسانی دوره پالئولیتیک را در این دره یافته ایم آنچه مسلم است با تحقیقات بیشتر می توان محل های بیشتری پیدا نمود . از این هفده غار دست کم پنج غار از آنها مربوط به دوره پالئولیتیک بوده و شامل تمدن موستری (دوره میان سنگی ) و متجاوز از شش غار دیگر متعلق به پالئولیتیک فوقانی و شامل تمدن بارادوستی است ، دو غار دیگر نیز مربوط به پایان پالئولیتیک فوقانی و شامل تمدن زارزی بوده شاید شش غار دیگر نیز مربوط به پالئولیتیک فوقانی باشد. آثار خرم آباد حاکی از سکونت دامنه دار و مداومی در زاگرس هستند. فرانک هول در ادامه تحقیقات خود در دره خرم آباد به محل اردوگاههای شبانی که مربوط به 6000تا 5800 سال قبل از میلاد بوده اند ، دست یافته است و نتیجه گرفته که بین 45 هزار تا 38 هزار سال پیش از این مردمانی غار نشین در این دره سکونت داشته اند که گاهی برای شکار غذای اصلی خود کوچ می کرده اند. دیگر آثاری که از هزاره های قبل از میلاد در این سرزمین به جای مانده اند حکایت از زیست اقوام و تاثیر مردمان آن بر فرهنگ ایران باستان دارد. پیشرفت آن به ویژه کاسیها – قدیمی ترین ساکنان و حکام آریایی این دیار که 576 سال بر بابل حکومت کردند باعث اعجاب جهانیان شده است و به همین دلیل لرستان را <مهد مفرغ > نامیده اند. اما در تاریخ نام عیلامیان به عنوان نخستین دولت که به طور منظم بر لرستان حکومت کرده اند ثبت شده است. دکتر محمد معین در فرهنگ فارسی ذیل <عیلام > آورده است که : کشوری بود در قدیم شامل خوزستان ،لرستان و کوههای بختیاری کنونی و از شهر های مهم آن خایدالو در جای کنونی خرم آباد.
پایتخت اتبکان لر کوچک ******************** آنچه پژوهشگران و تاریخ نگاران متقدم درباره وقایع این شهر ( خرم آباد ) از سال 570 تا 1006 هجری قمری نوشته اند این است که شاپورخواست و خرم آباد به عنوان پایتخت اتبکان لر کوچک ، دار الخلافه دولت آل خورشید ، حاکم نشین و مرکز سعادت حکام لر کوچک ، دار الحکومه دولت لر کوچک نامیده اند.
خرم آباد از دیر باز مرکز حکومت و حاکم نشین لر کوچک بوده : در اوایل قرن ششم هجری پس از ویران شدن شهر باستانیشاپورخواست بنا شد . شاپورخواست از جمله شهرهایی بود که به فرمان ( شاپور اردشیر ساسانی ) بنا شد و به هنگام آبادانی شهری پر رونق و تختگاه شاهان بود. مردم از هر طبقه و با هر نوع اعتقادی آزادانه در آن زندگی می کردند و شهر تا قرنها پس از هجوم اعراب هنوز دارای موقعیت سیاسی و تجاری خود بود . در غرب شاپورخواست پلی عظیم(طاق پل شکسته ) بر روی رودخانه وجود داشت که ویرانه های آن از معماری دوره ساسانی و اهمیت شهر حکایت می کند . در دوره دیلمیان مناره ای در میان شهر با آجر ساخته شده است که اکنون نیز پا برجاست . مناره 30 متر بلندی دارد و با 99 پله مارپیچی می توان به بالای آن رسید . شاپورخواست تا دوره سلجوقیان هنوز رونق داشت . سنگ نوشته ای مکعب شکل که در گذشته بر دروازه شهر قرار داشت ، از آثار این دوره است . تاریخ سنگ نوشته 513 ه. ق و متن آن به عربی است . متن سنگ نوشته حاکی است به دستور ( برسق ابوسعید ) امیر سپهسالار سلطان محمود محمد بن ملکشاه سلجوقی کوه چرانی و علف چرانی حشم و گله ، جز چراگاهای دشت جنوب خرم آباد ، برای مردم رایگان اعلام شده است و ظاهرآ مردان از پوشیدن لباس ابریشمی منع می شده اند .
...................................................................................................................................... << برسقیان دسته ای از حکام سلجوقی بوده اند که بر خرم آباد و الشتر حکمرانی می کردند .>>
معرفی و موقعیت جغرافیایی ************************* دره خرم آباد به طول 15 و عرض 12 کیلومتر در میان کوه های موازی شکل آهکی سفید کوه و سیاه کمر و مدبه به ارتفاع 1170 متر بالاتر از سطح دریا و در 48 درجه و 21 دقیقه طول جغرافیایی و 30 درجه و 43 دقیقه عرض جغرافیایی واقع شده است . شهر خرم آباد مرکز شهرستان خرم آباد و مرکز استان لرستان است و در 491 کیلومتری جنوب باختری تهران و در مسیر راه اصلی اهواز – اراک – تهران قرار دارد . ....................... رودها :رودهای فصلی و دائمی فراوانی در شهر خرم آباد روان است : 1- رود خرم آباد 2- رود کرگانه 3- رود کاکاشرف . ....................... چشمه ها :1- چشمه گلستان 2- چشمه مطهری یا سرچشمه (شاه آباد ) 3- چشمه گرداب دارایی 4- چشمه سراب کیو . ............................. آب و هوا : معتدل و نیمه خشک ، بیشترین درجه حرارت در تابستان 41 درجه بالای صفر و سردترین درجه حرارت در زمستانها 5 درجه زیر صفر ، میزان بارندگی سالانه حدود 500 میلیمتر است . ............................. کوهها : 1- سفید کوه 2- مدبه 3- سیاه کمر از کوههای زاگرس در شمال باختری – جنوب خاوری سر برفراشته اند . ............................. جمعیت : با جدا شدن لرستان از خوزستان و مرکزیت یافتن شهر خرم آباد و اسکان عشایر مختلف لر در این شهر ، جمعیتش رو به فزونی نهاد از این گذشته مهاجرتهای درون استانی و برون استانی شهر خرم آباد مورد توجه و اسکان و اقامت جمعیت فراوانی گشت و فعالیت های اقتصادی چندی در این شهر آغاز شد . طبق آخرین آمارگیریها در سال 1384 این شهر اکنون بالغ بر ?????? نفر جمعیت دارد. ................................ مردم : آریایی نژادند و به زبان فارسی با گویش لری سخن میگویند . ................................ فرآورده ها : گندم ،جو ،بنشن ،تره بار ، آلبالو ، گیلاس ، گوجه ، هلو ، زرد آلو ، شلیل ، سیب و انگور است .آب کشاورزی از رود و آب آشامیدنی شهر از چشمه ها و برق شهر از برق منطقه ای فراهم میشود . ................................. صادرات : 1- محصولات کشاورزی 2- صنایع دستی 3-صنایع کارخانه ای و کارگاهی . مناطق دیدنی و طبیعی : 1- دریاچه کیو در کنار پارک کیو که آب آن از چشمه است 2- دریاچه گهر در منطقه حفاظت شده اشترانکوه در بلندی 2400 متری از سطح دریا و به مساحت حدود صد هکتار ، آب آن از آبشارها و چشمه های اطراف است . شکل و ترکیب خرم آباد بیشتر تابع عوامل جغرافیایی است ، بطوریکه فشار جمعیت ، خانه های شهر را تا کمرکش کوهها پیش برده است . خرم آباد دارای نقشه ای قدیمی و طبیعی است. خیابانهای اصلی آن از دو خیابان عمود بر هم تشکیل گشته که با جهت شمالی ، جنوبی و شرقی – غربی در محلی به نام سبزه میدان در مرکز شهر ، یکدیگر را قطع می کنند. البته با پیشرفت شهر نشینی و افزایش جمعیت خیابانها و راههای جدید به وجود آمده ولی نسبتآ این معیار هنوز مورد قبول ساکنان است . از لحاظ قدمت و سابقه تاریخی ، این شهر با تاریخ چندین هزار ساله ای که دارد یکی از شهرهای قدیمی ایران بشمار می آید . و در طی تاریخ خود دستخوش تغییرات زیادی بوده است . مرکز اولیه آن خایدالو میباشد ، که مربوط به دوره های قبل از ساسانیان است . این شهر ، از آغاز تاسیس تا کنون تمدنهایی از قبیل کاسی ها ، بابلی ها ، عیلامیها ، ساسانیان ، سلجوقیان ، و خوارزمشاهیان را به خود دیده است .
علت وجودی خرم آباد: دره طبیعی و قیفی شکل و پر از آب آن و همچنین قلعه فلک الا فلاک می باشد که محل امن و سنگری محکم برای حکام زمان در مقابل متعرضان به شمار می آمده است . چنانکه مساکن شهری ، و بطور کلی شهر گرایی و یکجا نشینی نیز از نقاطی که در جوار قلعه بوده اند آغاز شده است . محله هایی از قبیل بابا طاهر ، درب دلاکان و پشت بازار با ایجاد آرامش و امنیت تدریجی شهر ، گسترش یافت و به سوی شمال و جنوب و مشرق توسعه پیدا کرد. بطوری که امروز شهر ، از حالت گسترده ، به صورت متراکم و فشرده تغییر شکل داده است . خرم آباد شهری بازرگانی ، خدماتی و نظامی است . این عوامل به اضافه مرکزیت استان لرستان و بخشهای تابع ، موجب جذب مهاجران شهری و روستایی شده است . در اثر فشار زیاد جمعیت و تغیرات اقتصادی در زندگی شهر ، محله های جدیدی به نام قاضی آباد ، کوی فلسطین ، کوی انقلاب ، منطقه شفا و اطراف کیو و حتی هم اکنون محله های جدیدتری به سمت شمال و جنوب شهر به وجود آمده است . خرم آباد شهر چشمه های جوشان و گوارا ، شهر جویبارها ، ( گلابست گویی به جویش روان ) محصور در میان کوههای ، شهر سروها و چنارها ،با بهاری زیبا و دامانی پر از شقایق و ارغوان و بنفشه است . پائیزش بهار عارفانه ، زمستانش سرشار از مستانه های طبیعت دلنشین و مطبوع است .شهری خرم و آباد با مردمی با صفا همچون طبیعت آن .
|
