گردشگاههای و مکانهای دیدنی خرم آباد  

..............................

 1- در شمال خرم آباد دره زیبای مخمل کوه :مشهور به تنگ شبیخون قرار دارد که گردشگاهی خرم و دلنشین است . مخمل کوه را به علت پوشیده بودنش از گل سنگ به این نام می خوانند. از این تنگه شاه راه درجه یک و آسفالته ای دشت زیبا و سرسبز الشتر و دلفان را از راه هرسین به کرمانشاه منتهی می کند . دشت الشتر به فاصله 40 کیلومتری شهر خرم آباد قرار دارد و به علت آب و هوای معتدل و وجود دشتهای سبز و مناظر طبیعی از نقاط بسیار جالب و دیدنی است که از راه آسفالته برای رفتن به آنجا نیم ساعت وقت لازم است . فرآورده های دامی در الشتر فراوان وتنگه کهمان در دامنه کوه گرین و رودخانه آن با درختان جنگلی از بدایع طبیعت است .

2- گردشگاه جنگلی نوژیان: در جنوب شرقی خرم آباد به فاصله تقریبآ 40 کیلومتری بر بالای کوه تاف قرار دارد . در کوه تاف انواع گیاهان دارویی میروید و طبیعت و آبشار زیبای آن براستی دیدنی است .راه تاف آسفالته و قسمتی خاکی اما خوب است . این راه تا ایستگاه کشور ادامه میابد .

3- گردشگاه گوشه یا شهنشاه: در جنوب خرم آباد دره ای است مصفا و پوشیده از باغهای انار و انجیر. بقعه شجاع الدین خورشید نخستین اتابک لر کوچک نیز در این محل قرار دارد و علت شهنشاه نامیدن آن نیز به همین سبب است . گردشگاه در حدود 20 کیلومتری خرم آباد و بر سینه کوه هشتاد پهلو واقع شده . دیدگاه وسیع دشت کره گاه و دره خرم آباد و پیج و خم های رودخانه و دامنه های سفید کوه و کوه یافته هر رهگذری را به توقف و نظاره وامیدارد.

4- غار کوگان و دژ چشمک: در شمال تنگه چشمک و در مسیری که از منطقه میان کوه و جنگلهای انبوه آن می گذرد و در جنوب شهر پلدختر به جاده سراسری منتهی می شود ، دژ کهن و چشمک که از آثار آغاز دوره صفوی است دیدن دارد .در شرق این دژ راهی روستایی به دهکده و تنگه زیبای کوگان می رسد.در دره و بر سینه جنوبی کوه (غاریا) بقایای دژ سنگی و دو طبقه کوگان قرار دارد که ظاهرآ از آثار اشکانیان است .

غارهای منطقه میان کوه اغلب زیستگاه دوره پارینه سنگی بوده است .گورستان باستانی و کهن دهکده چشمک نشانه های فراوانی از دوره های فرهنگی گوناگون را داراست .این راه تا پیش از سلطنت پهلوی و ایجاد راه سراسری راه کاروان رو خرم آباد به دزفول بود که از کوهستانی پر نشیب و فراز می گذشت.

در دوره صفویه در هر منزل راه – از هر پنج فرسنگ و یا 30 کیلومتر کاروانسرایی ساخته شد که اسامی آنها در مسیر راه باستانی خرم آباد به اندیمشک و دزفول عبارت است از : گوشه ، چشمک ، قلعه نصیر ، اوسر ،میش ون ،رزه و چارتا .

5 سراب چنگایی: و نیلوفر های آبی آن از جمله دیدنیهای منطقه است . ریشه گلهای نیلوفر این سراب در سال 1131 هجری قمری به دستور علی مردان خان والی لرستان از سراب نیلوفر کرمانشاهان به این منطقه آورده و کشت شد .

6- مجموعه دیدنی سراب کیو : شامل دریاچه ،فضای سبز و امکانات تفریحی برای کودکان بوده و چشمه آن تقریبآ 9 ماه از سال دارای آب است . از اواخر اسفند زایش سراب شروع میشود و آب در حد نهری بزرگ ار آن بیرون می آید . آب در سطح وسیع و قیفی شکل چشمه که نزدیک 5 متر گودی دارد کبود یا آبی تیره دیده میشود و به همین علت آن را کیو یا کبود آب می گویند .

7- باغ کشاورزی: گردشگاهی دلپذیر است . این باغ از پدیده های دوران تازه است و نزدیک به چندین دهه از عمر آن می گذرد . در مرکز اداری باغ که محل تحقیقات کشاورزی است نهالهای میوه وجود دارد.

8- خلدبرین : در شمال شهر ، در پای مخمل کوه و در کنار چشمه آب و چنارهای کهن قرار دارد. منظره شهر و دشت و دره خرم آباد از این نقطه دیدنی است .

9- دژ شاپورخواست: یا فلک الا فلاک از بناهای کهن شهر است . به روایت تاریخ این دژ اولین بار به دستور شاپور اردشیر ساسانی ساخته شده و نام آن از نام باستانی شهر شاپورخواست گرفته شد.

در کاوشهای به عمل آمده پایه ها و پی های قدیمی تری یافت شد که هیچ ارتباطی با ساختمان کنونی نداشته است. قدیمی ترین کتاب که در آن از شاپورخواست یاد شده ( مجمل التواریخ و القصص)

به تصحیح شادروان بهار است . این دژ در فراز و نشیب روزگاران حکمرانی فرمانروایان متعددی را شاهد بوده است ، چند بار به ویرانی کشیده شده و هنگام آبادانی بیشتر مرکز نگهداری گنج ها و خزانه شاهان و فرمانروایان بوده است .

در سال 404 هجری قمری و زمان سلطنت دیلمیان ثروت و غنیمتی که در اختیار خاندان (حسنویه) بود از این دژ به دست آمد .روایت است که برای حمل غنایم هرچه چهار پا بود پر بار کردند و به جانب بغداد بردند.

زمانی که شاپورخواست متروک و شهر تازه ای بنا شد آن را( قلعه خرم آباد )نامیدند. یورش ستمکارانه صاحب قران خونخوار تیمور در کتاب (ظفرنامه) چنین گزارش شده است :(...روز سیوم به فیروزی و خرمی به خرم آباد رسید...صاحب قران کامکار یک شب به سعادت آنجا بگذرانید و روز دیگر به جهت محاصره قلعه خرم آباد جماعتی از سپاه را تعیین فرمود...) در یورش تیموری شهر و قلعه زیانهای فراوانی دید که باز تعمیر و ترمیم شد .ظاهرآ نام( فلک الافلاک) از دوره قاجاریه روی آن گذاشته شده است. این دژ بر روی تپه ای در کنار شهر قدیمی واقع شده و از زیر تپه و دژ چشمه های بزرگ آب جریان دارد. یک چشمه یا سراب در دامنه شرقی و یک چشمه بزرگ و چند چشمه کوچک در دامنه شمالی تپه و دژ جاریست و هم اکنون آب آشامیدنی بخشی از شهر از این چشمه ها تامین میشود .

اطراف و دامنه دژ در دوره قاجاریه به دستور محمد علی میرزا دولتشاه حاکم لرستان باغی ایجاد شد که آنرا (گلستان ارم ) نامیدند.هم اکنون نیز چشمه ساران و باغ دژ را (گلستان) می گویند.این محوته بزرگ و مشجر تا سال 1356 پادگان نظامی بود و اینک دانشگاه لرستان در آن استقرار یافته که آن هم توسط میراث فرهنگی لرستان خریداری شده و هنوز کاملآ تخلیه نشده است.این دژ بارویی با 12 برج داشته که به روایتی بر اساس یک محاسبه نجومی بنا شده و هر برج در هر ماه شاخص نیم روز و حرکت خورشید بوده است . از آن بارو تنها یک برج در سمت غربی تپه باقی مانده که اکنون هم به دوازده برجی مشهور است .

در این دژ یک کتابخانه ،یک نمایشگاه از سنگ نوشته ها و سنگ گورهای قدیمی به جا مانده از قرن پنجم هجری به بعد ، موزه مردم شناسی استان شامل لباس ، فرش دستبافتها و صنایع و وسایل زندگی روستایی ایجاد شده و موزه اشیاء باستانی نیز در کنار آن میباشد که در حال حاضر قابل بهره برداری و نمایش نیست .

از مفرغ های لرستان و مفرغ های مشبک و کتیبه دار از دوره سلجوقیان تا قاجاریه نیز نمونه های ارزشمندی را در این موزه می توان سراغ گرفت . ( تعدادی از اشیاء غار تاریخی کلما کره هم در آن موجود است).

10 –گرداب سنگی: اثری است از دوره ساسانی و نام محلی آن (گردوبردینه ) است. گرداب سنگی چشمه آبی است که تقریبا 9 ماه از سال آب دارد و از اواخر اسفند ماه پر آب تر می شود. در بهار آب چشمه فراوان و در پائیز کم آب است آب را با بستن دریچه شرقی آن از مسیر نهری که هنوز آثار آن باقی است به دره بابا عباس میبرده اند.این گرداب در غرب شهر و در محلی به همین نام واقع است.

11- بقعه امام زاده زید ابن علی در وسط شهر قدیمی و در محله ای به همین نام قرار دارد .به باور مردم بقعه محل دفن امام زاده زید ابن علی بن حسین (ع) است.نخستین بار (ابو نجم بدر حسنویه )

در سال 404 هجری بر روی این مزار بقعه ای ساخت و هم اکنون سنگ نوشتهای به خط کوفی خرطومی با قید تاریخ بنا در این مکان باقیست. در سال 1117 بقعه به دستور علی مردان خان پسر حسین خان والی لرستان به وسیله معماری به نام حاج ابراهیم اصفهانی تجدید بنا شد.در سال 1307 هجری قمری شخصی به نام حسین فرزند جهانگیر بقعه را تعمیر و بخشهایی از آن را تجدید بنا کرد.وی همچنین دو گلدسته مدور برای بقعه ساخت. تاریخ این دو تجدید بنا و تعمیر انجام شده بر روی قطعه سنگی مرمر به رنگ یشم کنده و بر بالای در ورودی کار گذاشته شد . در تعمیرات اخیر این کتیبه سنگی به انبار بقعه انتقال یافت . البته در ورودی بقعه که چوبی و بسیار نفیس است توسط استاد جمال الدین اصفهانی در سال 950 هجری قمری ساخته شده است.

12- مسجد جامع خرم آباد : مسجد جامع خرم آباد در سال 1070 هجری قمری توسط( شاه پرور سلطان ) دختر (آغوربیک) و همسر شاه رستم ، اتابک لر کوچک ساخته شد. مسجد در سال 1110هجری قمری به دستور شاه سلطان حسین صفوی تعمیر شد و سنگ نوشته مربوط به این فرمان هم اکنون در بخش سنگ نوشته های تاریخی دژ شاپورخواست نگهداری می شود. یک بار نیز خدایی خان حسنوند جد اعلای طایفه حسنوند در دوره کریم خان زند و یکبار هم به وصیت ملا محمد تقی خرم آبادی ، شخصی به نام زکی خان به تعمیر مسجد همت گماشت.

13- بقعه بابا طاهر : در محله ای قدیمی به همین نام در نزدیکی جنوب غربی دژ شاپورخواست قرار دارد. سبک اصلی بنا قدیمی است و آن را به شاعر و عارف بزگ ایران بابا طاهر نسبت می دهند. در سمت غربی بقعه زاویه ای است که آن را قلندر خانه می گویند.

14- پلهای خرم آباد :قدیمی ترین پل خرم آباد از آثار دوره صفویه (زمان شاه سلطان حسین )است این پل 20 چشمه دارد که غیر از موج شکنها بقیه آجر است . از میان پل سنگ نوشته ای رمز گونه به دست آمده که هم اکنون در بخش کتیبه ها نگهداری می شود.

پل خرم آبادی دومین پل بزرگ واقع در جنوب شهر است که ساختمان آن به هزینه شخصی شادروان علی عسگر خرم آبادی از معاریف شهر در نهم اردیبهشت 1333 شمسی آغاز شد و کار احداث و اتمام آن دو سال و نیم طول کشید. طرح و نقشه و نظارت ساختمان پل از شادروان معمار یوسف فشنگچی بود. بسیاری از پلهای مسیر راههای لرستان از کارهای این معمار به نام است.

15- معبد مهری : در جنوب غربی شهر به فاصله 8 کیلومتر سمت راست جاده خرم آباد به کوهدشت در دره باباعباس که اکنون منطقه ممنوعه نظامی است. در سینه کش کوه ودر قسمت آغازین سفید کوه دخمه ای در دل کوه کنده شده است. دخمه در اطراف خود چند ستون و چهار دیوار سنگچین شده دارد . در غرب دخمه بر بلندی تیغه کوه از طریق پله های سنگ چین شده میتوان به سطح نسبتآ بازی رسید که شباهت فراوانی به قربانگاه دارد بلندی این نقطه تا دامنه دخمه 20 متر است . زائران دخمه را فقط زنان تشکیل می داده و مردان حق ورود به آنرا نداشته اند. ظاهرا این دخمه و مجموعه آن به اعتقادات آئین مهر مربوط می شود و معبدی برای پرستش مهر بوده است. در دره بابا عباس مزار دیگری وجود دارد که ظاهرا مدفن ماما جلاله مادر شاه خوشین پیشوای بزرگ اهل حق باشد.

16- بازار سر پوشیده یا کاروانسرای میرزا سید رضا : این بازار در سال 1301 هجری قمری بوسیله میرزا سید رضا که اصالت تفرشی دارد ساخته شد. میرزا سید رضا مستوفی حکومت بود و بعد از مدتی به نایب الحکومه ای رسید . این بازار که سالها مرکز داد و ستد و فعالیتهای اقتصادی با شهر های دیگر به شمار می رفت دارای دو راسته شرقی با 24 دهنه دکان و راسته شمالی شامل 16 دهنه و محوطه و صحن بارانداز با 24 دهنه دکان است. هم اکنون تمامی این بازار در اختیار زرگرها و مرکز خرید و فروش طلا است.

17- پادگان سابق ارتش یا گلستان ارم دوره قاجاریه : اکنون به دانشگاه لرستان واگذار شده و یکی از نقاط دیدنی و پر طراوت شهر خرم آباد است . ( این مکان نیز در اختیار میراث فرهنگی لرستان گذاشته شده است ).

******************************************************************

مطالبی که تا کنون ذکر شد همه نشانگر این مطب است که شهر خرم آباد با تاریخچه و گذشته تاریخی و کهن که در هر دوره از زندگی مردم و حکومت حکمرانان و دولتهای مختلف را به خود دیده و همواره مرکزی برای رشد و نمو مردم و پیشرفت تمدن استان بوده است و نقش موثری در فرهنگ مردمان این دیار داشته، در دوره معاصر و سالیان اخیر با وجود داشتن استعدادهای فروان در زمینه های علمی ، فرهنگی ، هنری و سایر موارد همیشه مورد کم لطفی مسئولین قرار گرفته و سهم واقعی خود را از تغییرات و پیشرفت زمانه را نگرفته و با وجود ذخایر عظیم و فعال نیروی جوان و پر شور و منابع طبیعی غنی و فروان همچنان در شمار شهر های محروم قرار دارد . با توجه به نرخ بالای بیکاری در این شهر میتوان آینده نا مطلوبی برای آن پیش بینی نمود که خود جای بحث و نگرش کاربردی فراوان دارد .

 *توجه به نیروی عظیم جوانان ، تربیت استعدادهای نهفته ، ایجاد مراکز صنعتی

 برای جذب نیروی کار و کم کردن آمار بیکاری ، توجه به رشد فرهنگی و مسائل اجتماعی ، تقویت اقتصادی بازار شهر با جذب سرمایه های سرمایه گذاران خارج از استان یا خارج از کشور ، توجه ویژه به صنعت پر بار توریسم و فراهم نمودن امکانات لازم برای آن و فرهنگ سازی در این زمینه ،ایجاد امنیت برای گردشگران و تامین رفاه آنان می تواند آینده درخشانی را برای شهر ما ، خرم آباد که بی اغراق می توان آن را از اولین جایگاه ها و خاستگاه بشر نامید پیش بینی کرد .*

به امید روزهای خوش برای شهرم *خرم آباد *

 منابع:1- آثار باستانی لرستان جلد اول تالیف :حمید ایزدپناه چاپ دوم جلد 1 فصل چهارم بخش اول از صفحه (64 – 60 ) چاپ انتشارات نقش جهان سال انتشار 1363 .

 2- خرم آباد شناسی تالیف:سید فرید قاسمی. (جلد 1 صفحه 76   96 – 94) جلد دوم (15 – 14 )

 ( 35- 34 ) (56- 54 ) چاپ انتشارات افلاک 1378 .

3- شناخت شهرهای ایران ،مولف :عبدالحسین سعیدیان از صفحه( 386-380 ) چاپ اول سال انتشار 1379 انتشارات علم و زندگی .

 کپی شده از:

گرد آوری : امید ... 

www.butterfly979.persianblog.com

آدرس سایت مربوط : http://formycity.persianblog.com/